Η απώλεια, ο συμβολισμός και η αντίσταση

Γράφει ο Γιώργος Βοσκόπουλος

Επικ. Καθηγητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονία

  

Ο θάνατος  του Λάκη Σάντα στερεί την ελληνική κοινωνία από ένα σύμβολο αγωνιστικότητας, μία έκφραση υγιούς πατριωτισμού. Μαζί με τον Μανώλη Γλέζο αποτελούν υπερκομματικά σύμβολα μίας γενιάς αγνών, άδολων αγωνιστών που πραγματοποίησαν το αδιανόητο, να κατεβάσουν τη γερμανική σημαία από την Ακρόπολη. Τόλμησαν εκεί που άλλοι συνεργάστηκαν με τον κατακτητή παρέχοντας ελπίδα, καταδεικνύοντας ότι μία πράξη αντίστασης μπορεί να αποτελέσει έναν εθνικό συμβολισμό. Οι δύο αυτές επιλογές, αντίσταση και συνεργασία με τον κατακτητή, αποτελούν εκφάνσεις όχι μόνο προσωπικών αλλά και εθνικών επιλογών. Εκλαμβάνουν ιδιαίτερη σημασία σε μία εποχή κατά την οποία η χώρα έχει απολέσει την εθνική της κυριαρχία.   

Η ειδοποιός  διαφορά μεταξύ των κοινών ανθρώπων και των αγωνιστών έγκειται στη στάση τους απέναντι στον ισχυρό, στις ψυχικές δυνάμεις που διαθέτουν, στην ικανότητα τους να αποτελέσουν έναν εθνικό συμβολισμό, ένα πρότυπο. Η πράξη αντίστασης των Λ. Σάντα και Μ. Γλέζου εξωτερίκευσε το απείθαρχο πνεύμα των αγωνιστών της εποχής, των ασυμβίβαστων, ανιδιοτελών που εξέλαβαν τη γερμανική σβάστικα στην Ακρόπολη ως ύβρη στον πολιτισμό και την ελευθερία. Την ίδια ύβρη ξεστόμισαν και αυτοί που προέτρεψαν την Ελλάδα να πουλήσει ιστορικά μνημεία του παγκόσμιου πολιτισμού προκειμένου να αποπληρώσει το χρέος της. 

Στη διεθνή βιβλιογραφία αποδίδεται έμφαση στη σημασία των συμβολισμών, ιδιαίτερα για την πολιτική ασφαλείας μίας χώρας. Όπως επισημαίνεται, «η ικανότητα να εφευρίσκονται και χρησιμοποιούνται κατά βούληση σύμβολα προκειμένου να δικαιολογήσουν την επίτευξη στόχων καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το ρόλο των πολιτικών ηγετών”. Όταν τα σύμβολα αυτά συνδέονται με την άσκηση εθνικής κυριαρχίας τότε εκλαμβάνουν ιδιαίτερη σημασία για τους πολίτες. Η αμφίδρομη σχέση μεταξύ ηγεσίας και λαού προσδιορίζεται ως μία δραστηριότητα στο επίκεντρο της οποίας βρίσκονται συμβολισμοί, ενώ οι δύο πλευρές αλληλοεπηρεάζονται. Το τελικό αποτέλεσμα θα κριθεί από το ποια πλευρά είναι περισσότερο δεκτική στα μηνύματα της άλλης και μπορεί να επιβάλλει τους συμβολισμούς της.