Μνημόνιο και δημοκρατία

Του Γιώργου Βοσκόπουλου

Επ. Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Η παρούσα δημοσιονομική κρίση που διέρχεται η χώρα συνιστά όχι μόνο μία πρόκληση για το πολιτικό σύστημα και την ικανότητα του να εκφράσει μία αξιόπιστη πρόταση για έξοδο από την κρίση. Συνιστά πρωτίστως μία πρόκληση για την ανώριμη θεσμικά ελληνική δημοκρατία η οποία αποδομείται με χειρουργική ακρίβεια.

Κάποιοι άνοιξαν την πόρτα του φρενοκομείου θέτοντας στο περιθώριο συνταγματικά κεκτημένα που φέρνουν τη χώρα πίσω. Η δημοκρατία απειλείται από τη χειραγώγηση των ΜΜΕ και τη συντονισμένη προσπάθεια φίμωσης όσων μπορούν να εκφέρουν μια συγκροτημένη άποψη. Η ενημέρωση «φιλτράρεται», οι αντιφρονούντες «κόβονται» από όλα τα μέσα, ηλεκτρονικά και έντυπα, ενώ ακόμα και πανεπιστημιακοί στοχοποιούνται προκειμένου να εξαναγκαστούν σε σιωπή.
Σε αυτές τις συνθήκες η έκφραση άποψης που δεν συνάδει με την υιοθετηθείσα πολιτική αποτελεί απειλή για εκείνους που διαφοροποιούνται. Αυτοί δεν αποτελούν εξ ανάγκης ή εξ ορισμού εχθρούς και συστημικά εμπόδια στην απαιτούμενη και επιβεβλημένη προσπάθεια ανασυγκρότησης του κράτους. Απλά εκφράζουν μια εναλλακτική ιεράρχηση προτεραιοτήτων στα πλαίσια της οποίας η ευνομία, η δημοκρατία και ο σεβασμός στο Σύνταγμα αποτελούν το μέγιστο, όχι μοναδικό, αγαθό που οφείλουμε να προστατεύσουμε.

Είναι σαφές ότι η ΕΕ σήμερα μετεξελίσσεται σε ένα μέσο αποδόμησης της δημοκρατίας επιβάλλοντας στη χώρα πολιτικές ρεβανσισμού. Η λήψη μέτρων είναι απαραίτητη, ωστόσο η ένταση τους και οι κοινωνικές παρενέργειες τους οδηγεί στην εξουδετέρωση θεσμικών και συνταγματικών εργαλείων που καθορίζουν το πλαίσιο διάδρασης ανάμεσα στους πολίτες και το κράτος. Το κύμα διεύρυνσης της τότε ΕΟΚ στις χώρες της Μεσογείου είχε ως πρωταρχικό στόχο την ενίσχυση της δημοκρατίας και κράτους δικαίου σε χώρες που αντιμετώπισαν με τον πλέον οδυνηρό τρόπο τα αποτελέσματα της συνταγματικής εκτροπής και της κατάλυσης της δημοκρατίας. Στην Ένωση του 2011 οι λαοί της Μεσογείου αντιμετωπίζονται ως πειραματόζωα μίας μετα-δημοκρατικής τάξης πραγμάτων που υπερκαλύπτει τις αρχές που η ίδια η Ένωση προσπάθησε και ενίσχυσε μέσα από την ενταξιακή διαδικασία. Στην περίπτωση της Ελλάδας περάσαμε σε μία μετα-κυριαρχική, μετα-Συνταγματική τάξη πραγμάτων.

Επανερχόμαστε αργά αλλά σταθερά στο σημείο μηδέν, εκεί που μας άφησαν τα φασιστοειδή το 1974. Το πολιτικό προσωπικό γράφει ιστορία και αυτή είναι αμείλικτη. Το ίδιο σκληρή θα είναι με όσους σιωπήσουν με όσους συμβιβαστούν και θέσουν το ατομικό τους συμφέρον έναντι της ευθύνης τους απέναντι στην κοινωνία.