"Μιλώντας για τη γενοκτονία δεν κάνουμε απλώς ένα μνημόσυνο για τους προγόνους μας αλλά έναν αγώνα υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων"

Σημείωμα για την παρουσίαση του βιβλίου του Κεμάλ Γιαλτσίν "Για σένα η καρδιά μου χτυπά" (εκδ. Στοχαστής), στην αίθουσα την Κυριακή 3 Απριλίου 2011, στις 12:00 στο Αρμενικό Πολιτιστικό Κέντρο «Β. & Β. Δερζακαριάν» (Α. Καμάρα 1 & Τσιμισκή), που διοργάνωσαν η Αρμενική Εθνική Επιτροπή Ελλάδος και ο Αρμενικός Πολιτιστικός Σύλλογος «ΧΑΜΑΣΚΑΪΝ».

Του Γιάννη Θ. Κεσσόπουλου


Πρώτα πρώτα θέλω να ευχαριστήσω την Αρμενική Εθνική Επιτροπή Ελλάδος και τον Αρμενικό Πολιτιστικό Σύλλογο «ΧΑΜΑΣΚΑΪΝ» που μου δίνει την ευκαιρία να συντονίσω την παρουσίαση ενός εξαιρετικού βιβλίου -«Για σένα η καρδιά μου χτυπά»- που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Στοχαστής και το υπογράφει ένας συγγραφέας της ειρήνης και της συμφιλίωσης, ένας έντιμος Τούρκος, ο Κεμάλ Γιαλτσίν.

Δεν το λέω τυπικά. Η αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων με αφορά προσωπικά, για τρεις απλούς λόγους.

Ως απόγονο Ποντίων προσφύγων από την Τραπεζούντα και την Αργυρούπολη, που συντάσσεται με το αίτημα για διεθνή αναγνώριση της γενοκτονίας των προγόνων μας, Ποντίων και Αρμενίων, ως ελάχιστο ίχνος ότι κάτι αλλάζει στην εκατόχρονη πολιτική αντίληψη και διπλωματική τακτική των γειτόνων αλλά και ως σημάδι πολιτισμού και αποδοχής των διδαγμάτων της Ιστορίας.

Ως πολίτη μιας σύγχρονης κοινωνίας που δεν ανέχεται απλώς αλλά ΣΕΒΕΤΑΙ τον άλλον και τις πεποιθήσεις του.

Ως άνθρωπο που εξακολουθεί να μην αποδέχεται την πολεμική βία ως «ανθρωπιστική δράση» αλλά τη θεωρεί ως μέθοδο εκτός ορίων του πολιτισμένου κόσμου, Δύσης και Ανατολής.

Έχουμε πολλά να διδαχθούμε από εσάς τους Αρμενίους εμείς οι Πόντιοι. Το ένα είναι η ενότητα, που κλιμακώνει τον αγώνα για διεθνή αναγνώριση με συνεχείς επιτυχίες. Το δεύτερο είναι ο ρόλος της τέχνης για τη διάδοση της ιστορικής αλήθειας στη διεθνή κοινή γνώμη. Θα θυμηθώ την ταινία Αραράτ του Ατόμ Εγκογιάν που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στις Κάννες το 2002 αλλά απαγορεύτηκε στην Τουρκία (!), αλλά και το βιβλίο που σήμερα παρουσιάζουμε.

Το «Για σένα η καρδιά μου χτυπά» είναι ένα συγκλονιστικό «πολιτικό» μυθιστόρημα ανθρωπισμού με επίκεντρο τη ζωή των Τούρκων στη Γερμανία του ’70 - μαρτυρίες για τις διώξεις του αρμενικού λαού από τους κεμαλικούς.

Οι διώξεις που είχαν αρχίσει από τα μέσα της δεκαετίας του 1890, επί σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ, έφτασαν στο αποκορύφωμα το 1915, όταν οι Νεότουρκοι αποφάσισαν να κάνουν πράξη την επιχείρηση «καθαρή» Τουρκία (τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία). Όπως και οι Πόντιοι, οι Έλληνες της Μικράς Ασίας ή οι Ασσύριοι, έτσι και οι Αρμένιοι δεν εκδιώχθηκαν και σφαγιάστηκαν για κάτι που έκαναν, αλλά γι’ αυτό που ήταν: αλλοεθνείς και ετερόδοξοι.

Όλα αυτά εννοείται ότι ισχύουν σε κάθε περίπτωση, είτε έχουμε απέναντί μας Τούρκους είτε όχι. Γιατί τα εγκλήματα δεν είναι των ανθρώπων, είναι των αρχηγών. Και έχουμε πολλά παραδείγματα απλών Τούρκων που έσωσαν Έλληνες ή Αρμένιους την ώρα της σφαγής και του ξεριζωμού. Παραδείγματα που κρατάνε πάντα «δεμένους» με αισθήματα φιλίας του λαούς.

Θα μου πείτε, εδώ ήρθαμε για ένα βιβλίο λογοτεχνίας, τι δουλειά έχει η ιστορία και η πολιτική;

Αντί για άλλη απάντηση, θα σας διαβάσω 2-3 χωρία από τις επιστολές αναγνωστών, Αρμενίων και Τούρκων, που υπάρχουν στο τέλος του βιβλίου και τα οποία, προσωπικά, τα θεωρώ αναπόσπαστα κομμάτια του έργου του Κεμάλ Γιαλτσίν.

Γράφει ο Αλή Ερτέμ από τη Γερμανία (σελ. 475):

«Πιστεύω ότι η αιμορραγούσα πληγή της γενοκτονίας θα αναγνωριστεί τελικά από τη χώρα μας χάρις στις προσπάθειες του Κεμάλ Γιαλτσίν και των αξιότιμων διανοουμένων της όπως αυτός, των οποίων οι αγνές καρδιές χτυπούν με αγάπη για την ανθρωπότητα και την ομορφιά, οι διανοητικές τους ικανότητες αστράφτουν και οι οποίοι αντιπροσωπεύουν τις γέφυρες φιλίας ανάμεσα στα έθνη. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια που ποδοπατήθηκε στις 24 Απριλίου 1915, θα διασωθεί χάρις σ’ αυτούς. Εκείνοι που μπορούν να επιτελέσουν αυτό το ανθρώπινο καθήκον, που μπορούν να ταπεινωθούν μαθαίνοντας από τις Μελινέ του κόσμου, σε τελευταία ανάλυση θα το επιτύχουν»

Γράφει ο Θωμάς Κοσμάδης από τη Γερμανία (σελ. 483):

«Υπάρχει μόνο ένας λόγος που οι Γερμανοί κατάφεραν ν’ αφήσουν πίσω τους τη βαρβαρότητα της περιόδου του Τρίτου Ράιχ και να φτάσουν σ’ ένα επίπεδο ελευθερίας, σεβασμού και δημοκρατικών θεσμών. Είναι διότι συζήτησαν ανοιχτά και αποδέχτηκαν το παρελθόν τους, χωρίς καμιά προσπάθεια να αποκρύψουν κάθε άνομη πράξη και κάθε έγκλημα που είχε γίνει στη διάρκεια της ιστορίας τους. Είναι διότι άνοιξαν όλα τα αρχεία για να μπορούν να δοθούν πλήρεις και τίμιες εξηγήσεις γι’ αυτά τα εγκλήματα κι αυτές τις άνομες πράξεις. Τέτοια τίμια και θαρραλέα αποκάλυψη όλης αυτής της απανθρωπιάς και της καταπίεσης του χιτλερικού καθεστώτος ήταν ένα είδος θεραπείας και κάθαρσης για το γερμανικό λαό».   

Όλα τα παραπάνω δείχνουν με τον καλύτερο τρόπο ότι έχουμε σήμερα ανάμεσά μας μία σπουδαία μορφή της τουρκικής διανόησης, τον Κεμάλ Γιαλτσίν. Τον ευχαριστούμε που ήρθε στη Θεσσαλονίκη. Από τα βιογραφικά του μένω μόνο στο ότι για την συνεισφορά του στα γράμματα τιμήθηκε με πολλά βραβεία, μεταξύ των οποίων, το 1998, με το Ειδικό Βραβείο Ελληνοτουρκικής Φιλίας Αμπντί Ιπεκτσί. Ίσως γι’ αυτό πίστεψε ότι θα μπορούσε να εκδώσει αυτό το βιβλίο στην πατρίδα του την Τουρκία χωρίς λογοκρισία. Έκανε λάθος αφού στην Τουρκία που θέλει να γίνει μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας, τα «κακά» βιβλία ακόμα καίγονται, ρίχνονται στην πυρά και ο εκδοτικός οίκος κατέστρεψε 2.855 αντίτυπα με το αιτιολογικό «μιας παρανόησης που αφορά στην εκτύπωση και διανομή του εν λόγω βιβλίου». Στην πραγματικότητα επρόκειτο για τιμωρία λόγω των απόψεων για το Αρμενικό που εκφράζει στο βιβλίο ο συγγραφέας. Γιατί για το τουρκικό κράτος η παραδοχή (η αναφορά έστω ή γενικότερα η άρνηση συμμόρφωσης με την επίσημη εκδοχή) της συγκεκριμένης γενοκτονίας, δηλαδή η ιστορική αλήθεια, θεωρείται «προσβολή κατά του Έθνους» και αποτελεί ποινικό αδίκημα.

Θυμίζω την περίπτωση του Αρμένιου δημοσιογράφου της Κωνσταντινούπολης Χραντ Ντινκ που δολοφονήθηκε το 2007 από ένα νεαρό, αφού πρώτα είχε καταδικαστεί με το άρθρο 301 του τουρκικού ΠΚ, είχε δηλαδή «στιγματιστεί» ως εχθρός του έθνους.

          Ομοίως και ο πρώτος νομπελίστας της Τουρκίας Ορχάν Παμούκ, το 2005, κατηγορήθηκε για το αδίκημα του άρθρου 301, γιατί έκανε μια απλή αναφορά στην Γενοκτονία των Αρμενίων κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης. Γλίτωσε την άσκηση δίωξης λόγω της διεθνούς κατακραυγής που προκλήθηκε.

Θυμίζω την ταραχή που διακατέχει την Άγκυρα κάθε φορά που έχουμε κινητικότητα γύρω από τη διεθνή αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων. Πριν από ένα χρόνο, όταν η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του αμερικανικού Κογκρέσου, απειλήθηκαν με διατάραξη οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις σε μια περίοδο ιδιαίτερα κρίσιμη για τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή λόγω Ιράκ –είχαμε παρεμβάσεις και του υπουργού Εξωτερικών Νταβούτογλου και του προέδρου Γκιουλ αλλά και φαιδρές αντιδράσεις από την αμερικανική ηγεσία.

Δυστυχώς, με τέτοιες πολιτικές συμπεριφορές αλλά και άλλες όπως η συνεχιζόμενη κατοχή της βόρειας Κύπρου, το συνεχές κυνηγητό του Οικουμενικού Πατριαρχείου, οι παραβιάσεις του εθνικού μας εναέριου χώρου, η Άγκυρα αξιώνει να μπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

          Τέλος, θέλω να αναφερθώ και σε ένα νομοσχέδιο που προωθεί αυτή την περίοδο το υπουργείο Δικαιοσύνης με το οποίο ουσιαστικά προστατεύεται κατά τα γαλλικά πρότυπα η γενοκτονία των Εβραίων από τους ναζί –και καλώς, βέβαια- [τιμωρούνται οι αρνητές της] όμως αφήνεται απροστάτευτη η γενοκτονία των Αρμενίων, όπως και των Ποντίων φυσικά. Είναι μια απαράδεκτη, κατά τη γνώμη μου, νομοθετική παρέμβαση που εκτός των άλλων δείχνει την διαχρονική έλλειψη σταθερής στρατηγικής στα εθνικά μας θέματα αλλά και εντάσσεται στην εκστρατεία που βλέπουμε να εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια για «καθιέρωση» μιας ψεύτικης ελληνοτουρκικής φιλίας, κάτι που εκτιμώ ότι θα έχει αρνητικές συνέπειες και όχι θετικές.    

Καλωσορίζω, επίσης, τον μεταφραστή του βιβλίου και, επίσης, συγγραφέα Οχανές Σαρκίς Αγαμπατιάν, την κ. Έφη Ιορδάνογλου, καθηγήτρια τουρκικής στο ΙΜΧΑ, που θα μας βοηθήσει στη μετάφραση, και φυσικά τον ομότιμο καθηγητή της Νεότερης Ιστορίας στο ΑΠΘ κ. Ιωάννη Χασιώτη, βαθύ γνώστη του αρμενικού ζητήματος.     

[Μετά το πέρας των ομιλιών]

Κύριε Γιαλτσίν, καλά που υπάρχετε κι εσείς για να λέτε με τόλμη όσα λέτε, να καταθέτετε τις μαρτυρίες σας. Ενισχύετε όλους εμάς, οι οποίοι πρέπει να έχουμε την πεποίθηση ότι διαδίδοντας βιβλία σαν του Κεμάλ Γιαλτσίν και μιλώντας για τη γενοκτονία δεν κάνουμε απλώς ένα μνημόσυνο για τους προγόνους μας αλλά έναν αγώνα υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όχι μόνο στην Τουρκία αλλά και σε όλον τον κόσμο. Σας ευχαριστούμε!